گاهی اوقات به نظر میرسد که کودک با خواب مبارزه میکند. چشمهایش را میمالد و مرتب خمیازه میکشد و خیلی زود از پا درآمده و خوابش میبرد. گاهی هم کاملاً بیدار است، حتی سرزندهتر، اما این نیز میتواند یکی دیگر از اشکال خستگی مفرط باشد. اتفاقات زیادی در اطراف او رخ میدهد . طبیعتاً او هم میخواهد جزئی از این اتفاقات باشد. همچنین او نیز مانند سایر کودکان نوپا متوجه میشود که موجودی جدا از شما است و برای خودش کسی است، بنابراین میخواهد استقلال خود را ثابت کند. نرفتن به رختخواب هم یکی از راههای نشان دادن این استقلال است .
چه کار باید کرد
به او بیاموزید که خودش به تنهایی بخوابد. اگر کودکتان فقط زمانی که شما کنار او باشید به رختخواب برود، بد عادت میشود و ترک این عادت هم کار سختی خواهد بود. بهترین درسی که میتوانید به او بدهید، این است که چگونه خودش را بخواباند. برنامهای را برای زمان قبل از خواب دنبال کنید (برای مثال حمام کردن، کتاب خواندن و سپس به رختخواب رفتن). با این کار او خواهد فهمید که بعد از آن نوبت چه کاری است و شبها باید انتظار چه کارهایی را داشته باشد. به او بگویید که اگر در رختخواب بماند، ۵ دقیقۀ دیگر باز خواهید گشت و به او سر خواهید زد. بگذارید بداند که خطری او را تهدید نمیکند و شما نزدیک او خواهید بود .
اجازه ندهید که بیهوده وقت گذرانی کند. کودکان نوپا، مذاکرهکنندگان بسیار ماهری هستند، و از آنجایی که از زمانی که با شما سپری میکنند بسیار لذت میبرند، هر کاری که بتوانند انجام میدهند تا این زمان را طولانیتر کنند. کودک شما ممکن است کارهایی را که هر شب انجام میدهد، تکرار کند. مدام از شما یک لیوان آب بخواهد یا مدام صدایتان کند و چیزی بخواهد. اگر احساس میکنید که دارد وقت تلف میکند، به او اجازۀ این کار را ندهید. به او بگویید که الان وقت خواب است و نقاشیهایش را میتواند روز بعد انجام بدهد یا عروسکش را فردا صبح پیدا کند .
شاید لازم شود تمامی نیازهای قبل از خواب او را پیشبینی کنید و آنها را جزء کارهای عادی زمان خواب او قرار دهید. قبل از خواب یک لیوان آب پر کنید و بگذارید روی عسلی کنار تختش به او یادآوری کنید که یک بار دیگر به دستشویی برود و آنقدر او را در آغوش بگیرید که برای تمام شب کافی باشد. سپس به او اجازه بدهید که یک درخواست دیگر داشته باشد، اما یادآوری کنید که فقط یک انتخاب دیگر دارد. او احساس خواهد کرد که دارد به خواستههایش میرسد، اما شما نیز میدانید که دارید به خواستۀ خود میرسید .
گزینه های قابل قبولی را به او پیشنهاد کنید. این روزها کودک نوپایتان، در حال امتحان کردن محدودۀ استقلالی میباشد که به تازگی کشف کرده است. برای اینکه به او کمک کنید تا احساس قدرت کند، هر زمان که ممکن بود به او اجازه بدهید هنگام خواب، چیزهایی را که میخواهد انتخاب کند. از داستانی که میخواهد برایش تعریف کنید گرفته تا لباس خوابی که دوست دارد بپوشد. ترفندی که باید به کار بگیرید این است که فقط ۲ تا ۳ گزینه در اختیار او قرار دهید و توجه داشته باشید که هر سه گزینهها مورد رضایت شما باشند. برای مثال نپرسید که «میخواهی الان بخوابی؟» چون خیلی راحت خواهد گفت: «نه»، که پاسخ قابل قبولی نیست. به جای آن بپرسید: «الان به رختخواب میروی یا ۵ دقیقۀ دیگر؟» اما باز هم باید یکی را انتخاب کند، که در هر دو حالت شما برندهاید .
خونسرد اما قاطع باشید. سر حرف خود بمانید. حتی اگر گریه کند یا خواهش کند که استثنائاً امشب سر ساعت نخوابد. اگر به ستوه آمدهاید، سعی کنید کشمکش نکنید. با خونسردی و آرامش با او صحبت کنید و تأکید کنید که وقت خواب است. اگر یک بار تسلیم در خواستِ «خواهش میکنم ۵ دقیقۀ دیگر» شوید، این درخواست را بارها از او خواهید شنید. اگر عصبانی شدهاید، توجهی به او نکنید. با توجه کردن به او، حتی اگر از دست او ناراحت نباشید، این عمل رفتار او را تقویت خواهد کرد .
تختخواب بچگانه او را به تختخواب کودکان بزرگ تغییر دهید. به احتمال زیاد بین 5/2 تا ۴ سالگی، تختخواب برایش کوچک میشود. عوض کردن تخت، به او نشان میدهد که دارد بچۀ بزرگی میشود. میتوانید به او بگویید که بخشی از بزرگ شدن او این است که باید هنگامی که نیاز به استراحت دارد، نحوۀ رفتن به رختخواب و اینکه خودش به خواب برود را بیاموزد. هنگامی که شروع به استفاده از تخت جدیدش کرد، حتماً وقتی به رختخواب رفت و تمام شب را در آنجا ماند، این کار او را تحسین کنید. بعد از کنار گذاشتن تختِ نرده دار کودکانهاش، ممکن است پی در پی از تخت جدیدش بالا و پایین برود، فقط به خاطر اینکه میتواند! اگر کودک نوپایتان از تخت بیرون آمد، با ملایمت با او رفتار کنید و خیلی ساده او را به تخت بازگردانید. قاطعانه به او بگویید که وقت خواب است و اتاق را ترک کنید. اگر باز هم در رختخوابش نماند، میتوانید یکی از چندین راهکارهایی را که کارشناسان خواب توصیه میکنند، امتحان کنید .